zaterdag, november 21, 2015

n Gloepstreek in de traain van t Knoal noar Stad



n Gloepstreek in de traain van t Knoal noar Stad
(historisch uut de beguntied van de STAR)

Vaar studenten zitten in n traaincoupé, en tegenover heur zit n nait bepoalde moagere man wat te dommeln en mit ogen stief dichte veur zuk uut te kieken. Zien traainkoartje stak doarbie haalf uut zien vessiebuutse.
Ain van de studenten bedenkt zuk nait en pakt stiekom t traainkoartje uut t vessiebuutse van dij man. Op n bepoald moment wuir de man wakker en gript waarktugelk in zien vessiebuutse en vuilt dat e der nait meer in zit.


Hai staait op, tuurt op de grond en deurwuilt aal zien aander buutsen. “Zuiken ie wat?” vragt ain van de studenten. “Joa, mien koartje, want ik bin nait van plan om n twijde koartje mit n dikke boute te betoalen”.
“Goh!, Dat is mie ook ja wat”. Zee de student, dij t aal omhaands har. “Meschain is dit wel n goud idee veur joe, Ie kinnen joe ducht mie t beste mor verstoppen deur onder de baanke kroepen, want din zugt de conducteur joe ja nait”.

Dat was n genioal goud idee; Iedere keer as de traain n statsion noaderde, wurgde de man zuk mit veul inspannens onder d’baanke.
Endelk waren de Studenten op heur bestemmen, de conducteur kwam de koartjes ophoalen en aine van de studenten gaf hom dou vief koartjes. “Dat binnen vief koartjes heren.” “Joazeker, want aine doarvan is van dij man, dij doar onder de baanke ligt”. De man in kwestie wuir woest en zat doarover tou ook nog oardeg klem onder de baanke en vlökte dat t n oard het, mor eer e zuk der onder vot wurgd har, waren de studenten al mit de Noorderzun vertrokken.

zaterdag, november 14, 2015

Over de Artusi mien favoriete Italioans kookbouk



Artusi

Ik kreeg van vrunden in Rome dik viefentwinteg joar leden n hail interessant Italioans kookbouk kedo. Ik har der veur tied al kennis mit moakt, omdat dij vrund veur mie, aan d’haand van t bouk der al verschaaiden smoakelke recepten uut teveurschien teuverd har.

t Kookbouk mit de lange titel ‘la scienza in cucina e l’Arte di mangiar bene’ was schreven deur Pellegrino Artusi (1820-1911). Dou ik hom zulf kreeg, dou was k der meer din bliede mit. t Bouk was veur mie din ook n aanlaaiden om mie wat meer mit de Italioanse toal bezeg te holden.

Veur dit bouk dij veur t eerst in 1891 uutkwam, struunde Artusi, dij agenlieks hail gain kok was, hail Toskane òf om originele huusmankost recepten bie de minsen aan toavel op te taiken. Hai beschreef op zien degelke menaaier, hail sekuur op van wat der dou op t pladdelaand serveerd wuir.

Wat t bouk zo aibels mooi en leesboar moakt, is zien beeldende en voak geestege commentoar der bie tussendeur. Bievubbeld: ‘gruinten binnen n gezond dail van de keuken, as je t mor nait overdrieven’. n Mins is vanzulf nait mit n kookpot in de kop geboren’, en over n sneden hoane, n kapoun zee e: ‘dat slome baist dat zukzulf uut pure goudhaid deur de minsen slachten let, om heur kerstdoagen wat meer kleur en fleur te geven.’ Hai mout boetendes niks van de Fraanze keuken hebben, hai vindt dat mor n eelsk gedou en geft hier en doar n fikse tik richten de Fraanze kokerij. En din binnen der ook nog oardeg wat vertelsters over bepoalde gerechten en geft e goie adviezen aan de leesder, over hou je mit joen gasten omgoan mouten.

As kookbouk veur aigen gebruuk, mout je wel n oaventuur aanduren, want moaten en gewichten, kooktieden en temperaturen binnen in t bouk nait te vinden. Hai sprekt regelmoateg over n doembred wotter.

Artusi gong in zien tied zulf op pad mit n droagboare veldoventje van ploatiesder of mit n reuster veur in d’open heerd. As der echt wat in d’oven mos din gong e doarveur, hail praktisch, noar de ploatselieke bakkerij. As je der zulf uut koken willen, din mout je zulf de proef mor op de som nemen. Artusi zulf bruukte bie t beschrieven ook voak t waarkwoord ‘in nkaander flansen’. Ik kin joe allain mor zeggen, dat k der nog regelmoateg uut kook en al binnen de recepten uut n vergangen tied t blift ook veur de 21ste aiw n hail gezonde inspiroatsiebron.

En mien favoriet blift gebakken stokvis mit zuitzoere saus.


donderdag, november 12, 2015

Hou zit dat aiglieks mit dij nefie



Veur aal dij lu dij t, of nait heurd hebben evenpies in t kört mien uutleg vertelstertje over mugjederij. Om t alvast wat stoer te moaken, n Grunneger aigenoardeghaid. In Grunnen nuimve n mugge n vlieg en n vlieg n mugge. 

n Steekmugge nuim we in onze kontraainen n Neefke of n Nefie. doar wordt van zegd, dat e zien oorsprong uut t Fraans het. In Frankriek nuimen ze zo'n vilaaine stekerdje, dij joe uut de sloap holdt: cousin piquant. 

Oeit is der dus tiedstieds leden ais n dege Grunneger west, dij t as n oardeghaidje, as n poelegrap omtoald het noar de benoamen Neefke/Nefie.




OOK 'N DOUL


Dat alles in wereld n doul het.

Kiek, 'k neem 't hall geern wel an;

Mor woar dat de helft wel veur dainén mout__

Doar snap 'k nog gain sikkepit van.




As 'k 's nachts rusteg lig in de veeren,

Mien oog'n deur drokte haalf dicht —

Din heur 'k dat vilainege mm — mm —

Van n neefke aal om mien gezicht.




En Ik sloa en ik griep en ik wilster

Mor hal Is al vot — komt straks weer!

'Wat doul het zoon baist nou, wil 'k vroagen,

Hai dut mie, of ik dou hom zeer!’




Wat doul? Dat 's nait stoer te begriepen

Zoon neefke, zoon mug is n dair

Dei daint, om joe wat nareg te moaken,

Aans haar-ie vast te veul plezaierl

Simon van Hasselt 1929

donderdag, november 05, 2015

De wereld zain deur n eerappel

Knoalster Annekedote

t Is mor net hou je t bekieken.

Ain van ons schoolmeesters, Wolthuus dij tiedens de les geern mit ons in t Grunnegers pruit, kon alles aaltied zo mooi uutstukken. Ain van zien schiere vertelsters was: hou wie waiten konden dat wereld rond was? 

Ik heur hom 't nog zeggen: "As wie aal liekuut lopen, jonges, aal liekuut, din komen wie op n duur weer op t zulde stee terecht." En din luit e ons zain, hou of wereld d'r uutzag. Hai har dou n hail dikke eerappel in d'haand. "Kiek," zee e, "koeltjes in dizze eerappel dat bennen zeeën, en dij bultjes dat binnen baargen." 

Dou e mie loater overheurde, vruig e aan mie: "Hou kinnen wie waiten, dat wereld rond is, Hinderk?" Dou zee ik: "Dat kinnen wie aan 'n eerappel zain, meester."…

(n Herinnern aan mien legere schooltied (Wijma) in de joaren zesteg aan Oosterstroade op t Knoal)

woensdag, november 04, 2015

Dou mit aan de 20ste Pervinzioale Schriefwedstried 2016




Beste Schriever(d)s
Dou mit.... en dail joen talent mit aandern!

Der was es n loze gaaie dij zee tegen mie: “Geschiedenis het wel n verleden, mor gain geheugen” en doar over tou zee e ook nog: “mor, dij schrift, dij blift”.
Doar har ik as vanzulf nait van weerom.Wie Grunnegers redden ons vanzulf wel mit proaterij, mor schrieven ho mor! Ik wait dat is wel n hail aander tak van sport, mor begun der toch mor ais aan en je zellen zain, dat t hail nait zo stoer is.

Alle begun is moeilijk, mor as je t noeit perbaaiern, din hebben je der ook gain wait van. over hou oardeg zukswat wezen kin. Joarlieks organiseren we van t Huis van de Groninger cultuur en Stichten t Grunneger Bouk n pervinzioale Schriefwedstried.

Lu!, t is deur de joaren hin al n goie traditsie worden en wie stoan nou mit nkaander al weer op sprang veur de 20ste editsie dervan. As ie t gevuil hebben, dat is ja net wat veur mie en dat ie ook hail wat moois’, of maals kin ook vanzulf, in t Grunnegers schrieven kinnen, din zol k dat mor nait loaten.

Kört zegd,  hebben ie n goud idee en genogt inspiroatsie veur n degelk verhoal of n gedicht, en ie hebben t ook nog genogt aan tied, schrief t din ook ais in joen aigen woorden op en mail t veur dizze wedstried noar ons tou. Veur meer infermoatsie over onze spulregels, kiek din wel eerst noar ons wedstriedreglement. 

En dail dit nijs veuraal wieder noar aandere laifhebbers van schrieverij


maandag, november 02, 2015

t Spookt nog aal in de Beetster Plazze



n Knoalster annekedote, oeit optaikend in Café "t Hoekje" bie t draaichie van de Drouwenermond In de tied dat Haarm Zoer en zien Jannoa doar de scepter nog zwaaiden.

Historisch en ook nog staarvensdoodwoar?

Bruiers Haarm en Hinderk Bezzembinder zitten op n lije zundagnommedag te vissen aan de Beetster plazze en zain in de verte n surfer veurbie glieden. Op ainmoal komt der n dikke poeste wind en de surfer kukelt veur heur ogen van t bred òf en gaait vot koppie onder.

Noa drij menuten zegt bruier Haarm tegen Hinderk: "doar moutve ducht mie achterheer, of zol e dommee as vanzulf weer opduken?" Noa tien menuten zegt bruier Hinderk tegen Haarm: "Mie ducht dat we der nou vot achteraan mouten".

De nog twij haandzoame kirrels zwemmen der achterheer en trekken de surfer net op tied uut t wotter. Haarm gaait vot aan loop mit mond- op mond- beoademen. Hai schaaidt der nogal snel mit uut, want de lucht dij uut dij vent zien haals opstigt is nait te haarden. “Harregat!, wat stinkt dij man ja uut zien mond”. "Hinderk kistoe t evenpies van mie overnemen".

Hinderk gaait mit t oppoesten aan loop, mor het t ook al gaauw bekeken. “ Hurre, hurre, Dit is ja zo gain doun, man !”.Zegt bruier Hinderk, “dij meurege rioollucht is ja nait vol te holden, man!, dij kinnen we ducht mie mor beter zo liggen loaten.”

Opains zegt Hinderk verbalderd: “Ik leuf dat we de verkeerde te pakken hebben.”

‘Hou datzo, din!”, vragt Haarm der over tou.

“Dat kin k die makkelk zeggen”, zegt Haarm, “Dizze het ja nog scheuvels aan!”


Beetser Plazze/Sellinger Beetse