Hou Sielöttenstrekie op Muzzelknoal aan zien noam kommen is

Sielöttenstrekie

Spoorsingel op Muzzelknoal  dij parallel lopt mit laandskaande/Schoolkoade, wordt ook wel ais Sielöttenstrekie nuimd. Ie hebben joe meschain net as ik, wel ais òfvroagd woar dizze benoamen vandoan kommen is. Der is n vanzulf n tied west, dou der nog gain sproake was van n Postcode en dat je op n kevot volstoan konden mit de aanduden; Appie Potze,  Sielöttenstrekie 25, Alhier.  Postloper van dou wos din persies woar e wezen mos. Kom doar vandoage mor ais om. Bie zetten is t nou wel ais n haile toer om braif of n pakkie op goie stee te brengen. Tjah! En din dij noamgeven Sielöttenstrekie, dat muik t der ook nait makkelker op. Ik mag geern zulf uutfigelaaiern hou Spoorsingel aiglieks aan dizze noam kommen is. Joaren leden in de veurege aiw is mie t volgende hierover verteld.
t Was veur de toentjes doar aan de Singel ais n hail goud sielöttenjoar west. Wat haren aal dij lu n rieke oogst aan sielötten van t laand òfhoald. De kissies in de schuurtjes zatten din ook tjokvol.
Aan laandskaande was t spiedelk genogt aalmoal n stuk minder west en doar was der zulfs sproake van n dik tekört aan sielötten.  Aargenswoar tiedens n slim duustere en roezeboezege novembernacht, dou alles al sluip, struunde n loze gaaie van d’Landskaande langs de Singel. Hai dee stoef bie Cereskoade zien klompen uut en sloop stiekom bie aine achter t huus noar t schuurtje. Deurdat t zo duuster was pakde e doar dou op de tast n kissie vol sielötten over in n madde. Dij e der spesjoal veur mitnomen har.  Dou e t spultje bie nkaander pakt har sloop e, hail trankiel over t stroatje bezied, weerom noar de Spoorsingel en luip hail bedachtzoam mit zien buit de weg òf noar huus. Aanderdoagsmörns stond der bie dizze sielöttendaif inains n kemies mit perces verboal aan d’achterdeure. Dij was nait veur niks noar hom tougoan, want wat was t gevaal. Der har n leutje gat in de madde zeten, doar tiedens zien terugtocht aalgedureg n sielötje uutvalen was en zo har e zunder dat e t wos n spoor laangs de Spoorsingel tot aan zien huusdeure achterloaten. En zo is Sielöttenstrekie, of je t leuven willen of nait, aan zien noam kommen.

(Oeit heurd in de joaren zeventeg, van August Rütze, dij woonde doar aan de Singel en dij kont vanzulf t allerbeste waiten.)

Tjeuh! en.... nait bie t daip kommen hè!

Der wordt op t Knoal nog regelmoateg bie t votgoan, de uutdrukken: “Tjeuh! en nait bie t daip kommen hè!” bruukt. Veur lu dij aan t Knoal wonen of opgruid binnen sprekt dit as vanzulf, want ze hebben dij oorspronkelke levensoader aaltied veur t huus in de kiekerd. Aiglieks kinnen je  je vandoag de dag ook nait meer veur stellen dat ze zukswat twijhonderdviefteg joar leden mit d’haand en schobbe uutgroaven hebben. t Is veur lu van nou, din ook onveurstelboar over wat veur gepokkel en geknooi dat toudestieds west is. t Zol din ook ais goud wezen, om der ais achter te kommen, hou veul lu der dou aan kepot goan of der in verzopen binnen.

t Knoal was van meet aan, nait zunder gevoar, vandoar dat je der as kind nait te dicht bie kommen moggen. Dou t Knoal van Wildervank tot Troapel kloar was, kwammen der ook al gaauw verhoalen lös over n boesjeude dij onder t wotter touhuil. In de joaren zeuventeg van de veurege aiw heurde ik hierover oeit dit staarvenswoar verhoal.

In t Knoal, vanòf de Bunerbadde tot Bunervloat klonk der uut de daipte, as je der oor veur haren, bie volle moan n stem dij ruip: “Kom der in, kom der in!.”
n Kwoajong dij slim dörsteg was, luip op n oavend laangs t joagpad.  Hai wol uut t Knoal, dij dou nog kristalhelder wotter har, wat te drinken hoalen. Hai har zuk vanóf de wale veurover bogen en heurde dou inains n benepen stem. Hai schrok doar zo van, dat hai duurfde inains gain wotter meer drinken. Hai ston op en luip verder. Dou kwam hom n laange moagere man in de muit, dij zee: Wat dustoe hier? Kwoajong gaf hom dou as antwoord, dat e dörst har. De man nam hom dou mit, noar n ‘stille knip’ bie t sluus en gaf hom dou n potje bier. Hai har t bier nog mor net goud en wel op, dou zakt’e in ainen dood dele. De wottergeest was hom op dizze menaar te slim òfwest en het hom toch nog te pakken kregen.

Lu! Loat dit veur joe n woarschaauwen wezen, kom mie nait bie t daip, want je hebben der gain wait van, van wat der vandoag de dag nog in touhollen kin.

Veur dast’ derop verdocht bist, pakt e, gript e die!

t Zel beuzebelder, de duvel en zien grootmoetje in ain persoon wel wezen

De Beuzebelder 

Rikao doe schôlst slaopen gaon
De Beuzebelder kump!
Hij waort deur ’t veen,
Hij dweelt deur ’t loug!
Doe heurst hum nich,
Doe zugst hum nich,
Hij strik die over ’t heufd.

Dij doe dan magst,
Dij wôl die nich!
En dij doe wôlst,
Dij mag die nich!
Dat hef de Beuzebelder daon!
Dij streek die over ’t heufd!
Rikao, doe schôlst slaopen gaon!

t Begun van elke literatuur verlust zuk voak in de volksdichting, dij mondeling overleverd wordt: zo was t al in t olde Griekenlaand, woar de Odyssee zingend verteld wuir. Bie ons was zukswat nait aans. t Gedichie  ‘De Beuzebelder’ schreven deur Jan Hendrik Neuteboom, dij in Westerwolde  ìnd negentiende aiw onderwiesder was, is doar n schier veurbeeld van. t Westerwolds, n variant van t Grunnegs, dat ook noadloos aanslut bie de streektoal van t aanpoalende Emsland, was in zien tied nog volop te heuren. Deur t  melodisch kerakter hebben je bie t lezen der van, al hail gaauw n vermouden dat t weeromme gaait noar de Middelaiwen. Neuteboom schetst hier in t kört din ook hail sferisch n stee van handeln, t heuvelg laand mit zien haaidevelden, ondeurdringboare moerazzen en zien aiwenolde ekkelbomen. t Was n tied zunder verharde wegen en stroatlanteerns.  As t donker was, din was t din ook baalkeduuster in dizze kontraainen. In zien beleven huilen in dit besloten laandschop nog kwoadschikse en goudschikse spoukende geesten tou. Neuteboom bruukt aiglieks n stafold motief uut t verhoal van Wodan as n herinnern aan t paganisme, t haaidendom van onze veurolden. In zien verhoal ‘Mechijl en Bientke’ geft e ons doarover al n inkiekje  ‘Ze hadde hum al zo voak verteld van de beuzebèlder, dij up zien roene mit acht pootn deur ’t veen ridt’.  t Wichtje Rikoa dij der in nuimd wordt was zien dochtertje. Hai geft de beuzebelder bie wieze van n geruststellen, as n laidje veur t sloapen goan, doarom juust n goudmoudeg kerakter mit. t Is te verglieken mit t zandmannechie, dij joe veur t sloapen goan zaand in d’ogen streut. t Verschiensel beuzebelder staait din ook nait op zuk, ook in Oostfraislaand en Emslaand is dizze aanduden bekìnd. Verder het dizze geest, dij minsen plagt en in sloap betovert, vanzulf verwantschop mit de Nederlandse boeman, Duutse Butzeman en t Schots-Engelse Bogeyman.

Veur de biografie en  t verhoal ‘Mechijl en Bientke’ kinnen je terechde bie t verzoameld waark van Jan Hendrik Neuteboom: http://www.webloug.nl/jan-hendrik-neuteboom/

https://soundcloud.com/henk-scholte/torf-de-beuzebelder-van-jan-hendrik-neuteboom

Twij Knoalster annekedotes

Deur dichte dook op Dale

t Was op dij aine dag in november bie ons op Dale*  de dokegste dag oeit. Konst mit recht gain haand veur d’ogen zain, zo sobbeg was t in boeten. Al kwam e zulf uut dizze wereld, toch was e in dizze mist zomor van t pad òf.
Dou heurde hai in de verte wat stappen op hom òfkommen.
Hai ruip dou: “Hee doe doar! kinstoe mie ook zeggen woar k hin loop?
 “Joazeker!” ruip d’aander, “Lopst liek in t Dalknoal, ik kom der net uut vot!”

*Wildervanksterdallen

Veuruutgang!

In vrouger doagen woonde aan t Zeelandstrekie klaain Geessie n olde wedevraauw, dij pas hail loat aan t stroom en t gas aansloten wuir. Ze woonde doar aiglieks wat te achteròf, zoas men dat zee.
Ze was goud en wel n moand aansloten, dat kwitantieloper Bos van t gas en t elekrisch bie heur tegen d’oavend aan deurre kwam. 

Ze luit hom binnen en hai drukte bie heur op t knoppie en t licht in d’achterkoamer gong aan, en zee doarbie: “Wat n meroakel nait, je huiven mor evenpies op t knoppie drukken en je hebben vot licht."  “Joa!” zee t olske, “Ik dou dat ale oavends as t duuster wordt….din steek ik eerst petreulielaambe aan, en dou din t licht weer uut.”

Veur meer info over t zeelandstrekie:http://nl.wikipedia.org/wiki/Zeelandstreekje

In Kenia kost zukswat wel doezend Moi

Moi!

n Joar of wat leden las ik in n kraande, dat der aargenswoar in Oafrikoa n muntainhaid: Moi beston. k Vond t n singelier idee, want ik docht dat is meschain es wat om doarveur wat geuldens* aan te spandaaiern op wizzelketoar in Stad. Zo as dat wel ais gaait bleef t bie n goie gedachte dij nait uutvoerd wuir.

Mor t idee over Moi-geld bleef wel aargenswoar in mien kop zweven. Ik bin toch mor ais te roade goan bie de GWK en dij konden mie nait recht helpen, want ze haren der bie de baank nog noeit van heurd.

Ik bin der via n hail aander weg, nou achter kommen woar dit Moi-verhoal vandoan kommen is en wel uut Kenia. Doar het n zetje n president touholden mit de noam Daniel Arap Moi. Dizze man scheen bie leven n bezundere stoatus had te hebben, want der is in Nairobi allerdeegs n Moi Avenue, dij noar hom vernuimd is, te vinden. Omreden hai ook ofbeeld was op de bankbiljetten, zee men in dij kontraainen al haile gaauw, dou mie mor honderd of zukswat kost die doezend Moi.

Om in t Grunnegers te blieven dat het hom wel n kabbe Moi kost, of nait din!

*Euro’s waren der dou nog nait.

Mit moi meer maans!

Mit ons 'moi' kinst hail wied kommen

In augustusmoand 2007 muiken mien vraauw en ik n rondraaize deur Zweden en hebben dou ook n poar doage Stockholm aandoan. 

Op n bloudhaide dag kreeg we op t zin om t beroemde Skansen openluchtmuseum te bezuiken. As k in t boetenlaand bin, din mag k geern zukse steeën bezuiken, omreden je din in n neutedop t aledoagse leven van dou noar nou, op n aantrekkelke menaaier veurschuddeld kriegen. 

d’Aine noaberschap van zuud noar noord in vergliek mit aal d’aander kontraainen, het zo zegd, genogt onderschaaid te baaiden. Je kommen din weer ais in n wereld dij niks mit tillevizzie te doun het en n hail aander ritme aangeft. Ik stapde dou ook in olderwets grutterswinkeltje mit kolonioale woaren. Gewoontegetraauw en uut beleefdhaid zee ik ‘Moi!’ bie binnenkomst. De winkeljuf in klaidoazie uut laankmanstied zee doar vot over tou ‘Hei!’ tegen mie en vruig mie of k uut Finlaand kwam. Ik zee tegen heur dat k uut Grunnen kwam en dat dat nait in Finlaand ligt mor in Nederlaand. Ze keek mie wat riddersloagen aan, want ze docht echt dat ik n Fin was. 

Ik vruig heur dou, hou ze doar bie kwam. t Har volgens heur mit mien ‘Moi’ te moaken. Zai vertelde mie dat de Finnen t woord ‘Moi’ net as wie bruken as groet bie binnenkomst. Ik was zover van huus mor ook weer zo dichte bie. 

Ik kreeg nou echt t besef dat ons Grunnegers aal meer n wereldtoal is. 

Nijsgiereg zo as ik nou ainmoal bin vruig ik aan heur om wat meer toalkundeg advies over hou t nou aalmoal zo zat mit ‘Hei en Moi’. 

t Volgende verhoal kwam doar bie lös. Hei is spreektoal en n groet dijst zeggen kinst tegen lu dijst nait zo goud kinst. Doar tegenover wordt Moi bruukt as je vrunden en bekìnden in de muit kommen. Der bestaait ter verstaarken doarvan ook n verdubbelde vörm van ‘Moi Moi’ of ‘Hei Hei’. Bie ofschaaid is t din gain ‘Bye Bye!’ mor ‘Hei Hei!’. 

Zo kreeg mien bezuik aan t museum en zo as zukswat heurd inains n hail leerzoam kerakter, ie zellen wel denken:
Hai, hai kirrel wat ja weer n boudel in dainst en puut hè!

Gommes doagen nog aan tou

Gommes doagen nog aan tou


Hai het t veurkommen van n linkse filosoof, dus is t ducht mie n dichter.

Woar bistoe aiglieks op uut.

Veurschrift is nou ainmoal veurschrift.

t Ston nait in mien regelgeven.

Oh!

Benaauwd bin k nait, zee k, ik loop der laiver veur vot.

Aal dij tuugpeerdjes regaaiern de wereld en haauwgen mit alle plezaaier op aal dij waarkpeerden om zuk tou.

Woarom?

Eerlek is eerlek! Ik bin nait aans wend, Ik kin nait aans, want ik volg de regels dij mie oplegd binnen.

Oh!

Veur mie leven verleden, heden en mörn vandoag, onvermengd en ondailboar mit nkaander

Begriep mie goud! Ik as moakeloar van n doolhof vol woorden schrief krek herinnerns aan vandoag en hail voak van guster en overdenk doar ook nog bie aan wat toukomst brengen zel.

Oh!

As je mor nait overdrieven in t trekken van grenzen, want t is gain ainmouderstoal

Ach, soms kieken we aine in d’ogen en zain doar troanen of n vonk van n lach en n sekonde laank begriepen we t apmoal. Zolaank dij aine sekonde duurt valen we op stee van komòf weerom, woar t apmoal om begon.

Mor de tij ontglipt ons en wie joagen achter onze scharen aan.

Op zuik noar…

Oh!