t Zel beuzebelder, de duvel en zien grootmoetje in ain persoon wel wezen

De Beuzebelder 

Rikao doe schôlst slaopen gaon
De Beuzebelder kump!
Hij waort deur ’t veen,
Hij dweelt deur ’t loug!
Doe heurst hum nich,
Doe zugst hum nich,
Hij strik die over ’t heufd.

Dij doe dan magst,
Dij wôl die nich!
En dij doe wôlst,
Dij mag die nich!
Dat hef de Beuzebelder daon!
Dij streek die over ’t heufd!
Rikao, doe schôlst slaopen gaon!

t Begun van elke literatuur verlust zuk voak in de volksdichting, dij mondeling overleverd wordt: zo was t al in t olde Griekenlaand, woar de Odyssee zingend verteld wuir. Bie ons was zukswat nait aans. t Gedichie  ‘De Beuzebelder’ schreven deur Jan Hendrik Neuteboom, dij in Westerwolde  ìnd negentiende aiw onderwiesder was, is doar n schier veurbeeld van. t Westerwolds, n variant van t Grunnegs, dat ook noadloos aanslut bie de streektoal van t aanpoalende Emsland, was in zien tied nog volop te heuren. Deur t  melodisch kerakter hebben je bie t lezen der van, al hail gaauw n vermouden dat t weeromme gaait noar de Middelaiwen. Neuteboom schetst hier in t kört din ook hail sferisch n stee van handeln, t heuvelg laand mit zien haaidevelden, ondeurdringboare moerazzen en zien aiwenolde ekkelbomen. t Was n tied zunder verharde wegen en stroatlanteerns.  As t donker was, din was t din ook baalkeduuster in dizze kontraainen. In zien beleven huilen in dit besloten laandschop nog kwoadschikse en goudschikse spoukende geesten tou. Neuteboom bruukt aiglieks n stafold motief uut t verhoal van Wodan as n herinnern aan t paganisme, t haaidendom van onze veurolden. In zien verhoal ‘Mechijl en Bientke’ geft e ons doarover al n inkiekje  ‘Ze hadde hum al zo voak verteld van de beuzebèlder, dij up zien roene mit acht pootn deur ’t veen ridt’.  t Wichtje Rikoa dij der in nuimd wordt was zien dochtertje. Hai geft de beuzebelder bie wieze van n geruststellen, as n laidje veur t sloapen goan, doarom juust n goudmoudeg kerakter mit. t Is te verglieken mit t zandmannechie, dij joe veur t sloapen goan zaand in d’ogen streut. t Verschiensel beuzebelder staait din ook nait op zuk, ook in Oostfraislaand en Emslaand is dizze aanduden bekìnd. Verder het dizze geest, dij minsen plagt en in sloap betovert, vanzulf verwantschop mit de Nederlandse boeman, Duutse Butzeman en t Schots-Engelse Bogeyman.

Veur de biografie en  t verhoal ‘Mechijl en Bientke’ kinnen je terechde bie t verzoameld waark van Jan Hendrik Neuteboom: http://www.webloug.nl/jan-hendrik-neuteboom/

https://soundcloud.com/henk-scholte/torf-de-beuzebelder-van-jan-hendrik-neuteboom